Ο Patrick Makau, ο κάτοχος του παγκοσμίου ρεκόρ στο Μαραθώνιο, αμέσως μετά την επιτυχία του τον Σεπτέμβριο του 2011 στο Βερολίνο, δήλωσε: “Το πρωί που ξύπνησα (πριν τον αγώνα) δεν ήμουν σε καλή κατάσταση”. Για τους αθλητές, η ιδανική κατάσταση, η τέλεια προετοιμασία είναι το ζητούμενο για την καλύτερη δυνατή απόδοση στον αγώνα.
του Ιωάννη Ζαρώτη
Ειδικότερα την ημέρα του αγώνα και πριν την έναρξή του, η αίσθηση της καλής σωματικής κατάστασης “απαιτείται” από τους αθλητές για να νιώσουν σίγουροι και δυνατοί για την απόδοσή τους. Η άποψη του Makau για την κατάστασή του το πρωινό του αγώνα και η μετέπειτα κατάρριψη του παγκοσμίου ρεκόρ από τον ίδιο, δείχνει ότι πολλές φορές, τα μηνύματα που “στέλνει” το σώμα ίσως δεν εκλαμβάνονται με τον πιο ωφέλιμο τρόπο από τον αθλητή ή γίνονται αντιληπτά ως αρνητικά.
Η προετοιμασία για τον αγώνα είναι επίπονη διαδικασία, απαιτεί μεγάλη αφοσίωση, πολλές ώρες προπόνησης, με συγκέντρωση και ενέργεια και κυρίως κίνητρο, θέληση και πλάνο. Ο αθλητής προετοιμάζεται για έναν αγώνα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το γεγονός αυτό από μόνο του καθιστά τον αγώνα απαιτητικό, καθώς πιθανή μη επίτευξη του στόχου, οδηγεί σε νέα προετοιμασία και αναμονή μέχρι τον επόμενο. Στο χρόνο της προετοιμασίας έχεις χρόνο να σκεφτείς, να διορθώσεις στοιχεία της προπόνησης, να αναπροσαρμόσεις τα πλάνα σου, να καθορίσεις και να αλλάξεις το στόχο σου. Έχεις τη δυνατότητα να “προπονηθείς” και πνευματικά για τον επερχόμενο αγώνα, αντιμετωπίζοντας προκλήσεις και απογοητεύσεις της προπόνησης, τις οποίες πιθανόν να αντιμετωπίσεις στον αγώνα. Δουλεύεις στην αυταπάρνηση, στην ωφέλιμη διαχείριση των σωματικών ενδείξεων, στον έλεγχο του εαυτού και των συναισθημάτων. Ο αγώνας απαιτεί καθαρό μυαλό και για να το “καθαρίσεις” προσπαθείς σκληρά στην προετοιμασία, σωματικά και πνευματικά.
Όσον αφορά στη σωματική κατάσταση του αθλητή, τον όγκο δουλειάς που έχει να βγάλει και τη διατήρηση ενός ωφέλιμου επιπέδου απόδοσης στην προπόνηση, με προοπτική τον αγώνα, ο αθλητής αναζητά την ιδανική κατάσταση. Στον αθλητισμό η ιδανική κατάσταση είναι ο στόχος, είναι η αυτοπραγμάτωση του αθλητή, η οποία πιθανόν να μην έρθει και ποτέ. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις πολλών αθλητών, οι οποίοι αντιλαμβάνονται και αντιμετωπίζουν την προετοιμασία τους ως την ιδανική. Ως προς αυτό που έκαναν και όχι ως προς αυτό που θα ήθελαν να έχουν κάνει. Ολοκληρώνοντας την προετοιμασία του ο αθλητής, κάνοντας έναν μίνι απολογισμό πριν τον αγώνα, συχνά μη σκόπιμα, εστιάζει σε αυτά που έχει κάνει και όχι σε αυτά που δεν έκανε. Η διαφοροποίηση είναι στο ότι αν “δει” τα αρνητικά του θεωρεί τον εαυτό του ελλιπώς προετοιμασμένο, ενώ αν “κοιτάξει” στα θετικά του διαμορφώνει θετική εικόνα για την προ του αγώνα περίοδο. Στην πρώτη περίπτωση η αίσθηση της συμμετοχής του είναι αρνητική και στη δεύτερη θετική.
Η διαφορά των συναισθημάτων που προκύπτουν, θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό και την ψυχολογική και σωματική κατάσταση του αθλητή κατά τη διάρκεια του αγώνα. Ο αγώνας είναι δοκιμασία σωματική και ψυχική, ο αθλητής έρχεται αντιμέτωπος πολλές φορές με τα προσωπικά του όρια, το μυαλό του κατά τη διάρκεια του αγώνα ακολουθεί φθίνουσα πορεία στη δυνατότητα γνωστικής ανάλυσης των καταστάσεων, εκείνο που τον βοηθά να συνεχίσει και να φτάσει στο στόχο του είναι η θετική αίσθηση. Είναι αυτό που “φέρει” μαζί του ως εικόνα του εαυτού του και των δυνατοτήτων του να ανταποκριθεί σε μια τόσο επίπονη κατάσταση. Εκφράζει το “μπορώ” και το “είμαι ικανός”, τοποθετεί τον εαυτό του ως κάτι πιο δυνατό από τον ίδιο τον αγώνα. Τα “αποθέματά” του, ψυχικά και σωματικά, είναι περισσότερα από τις απαιτήσεις του αγώνα, γι΄ αυτό και έχει θετική αίσθηση για την επίτευξη του στόχου του. Ο Makau ήταν προφανώς σε καλή κατάσταση, κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, ακόμη και αν δεν είχε κάνει “ιδανική” προετοιμασία. Το πρωινό του αγώνα “αντιλήφθηκε” αρνητικά τα σημάδια του σώματός του, αλλά είχε καλή αίσθηση για τον εαυτό του και την συμμετοχή του στον αγώνα. Ίσως να μην το ανέλυσε ιδιαίτερα, ίσως να θεωρεί τον εαυτό του “ικανό” για την επίτευξη των στόχων του. Το σίγουρο είναι ότι τα αποθέματά του ήταν περισσότερα από τις απαιτήσεις ενός αγώνα, τόσα ώστε να πραγματοποιήσει παγκόσμιο ρεκόρ.
Ο τρόπος με τον οποίο θα αντιληφθείς την προετοιμασία σου, είναι καθοριστικός για τη συμμετοχή σου στον αγώνα. Όσα θα συμβούν κατά την προετοιμασία και μέσα στον αγώνα θα σε επηρεάσουν τόσο όσο αφήσεις να σε επηρεάσουν και όσο περισσότερο τους δώσεις “αρνητικό” πρόσημο στο μυαλό σου. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας θα συμβούν αρκετά γεγονότα, για τον καθένα με διαφορετική αξία και σημασία, ο τρόπος που θα τα “καταχωρήσεις” στη μνήμη σου θα κάνουν τον τελικό απολογισμό θετικό ή αρνητικό. Μέσα στον αγώνα θα αναζητήσεις ό,τι θετικό υπάρχει στον εαυτό σου και στο σώμα σου για να το χρησιμοποιήσεις στην προσπάθειά σου, αγωνίζεσαι με ό,τι έχεις και όχι με ό,τι δεν έχεις! Αυτή είναι και η έννοια της αυτοπεποίθησης. Η “ιδανική” προετοιμασία για τον αγώνα είναι αυτή που έχεις κάνει!
Ζαρώτης Γιάννης
Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος
