Παθήσεις της σπονδυλικής στήλης: Σκολίωση

ΣΚΟΛΙΩΣΗ ονομάζεται κάθε κλίση της σπονδυλικής στήλης προς τα πλάγια.

Tου Παναγιώτη Ντεϊμεντέ*

Επειδή στον φυσιολογικό σκελετό είναι δυνατόν να υπάρχουν μικρά κυρτώματα προς το πλάϊ γενικά ως σκολίωση θεωρείται κάθε κύρτωμα της Σπονδυλικής Στήλης προς τα πλάγια το οποίο υπερβαίνει τις 10^ο.

ΕΙΔΗ ΣΚΟΛΙΩΣΗΣ

1. Λειτουργική σκολίωση: Ονομάζεται η σκολίωση που οφείλεται σε κάποιο αίτιο εντός ή εκτός μιας φυσιολογικής σπονδυλικής στήλης. Συνήθως μετά την θεραπεία ή την άρση αυτού του αιτίου η Σπονδυλική Στήλη επανέρχεται από μόνη της στην φυσιολογική της θέση.

Αίτια:

• Θέση της Σπονδυλικής Στήλης –πχ κατά την μονόπλευρη άρση βάρους,
• Πόνος που προκαλεί μυικό σπασμό –πχ κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου,κολικός νεφρού-. Με την υποχώρηση του πόνου και την λύση του μυικού σπασμού η Σπονδυλική Στήλη επανέρχεται στην αρχική της θέση,
• Σε ανισοσκελία –δλδ όταν το ένα πόδι έχει διαφορετικό μήκος από το άλλο- καθώς κάθε κλίση της λεκάνης συμπαρασύρει την Σπονδυλική Στήλη.Σε αυτή την περίπτωση η σκολίωση λύεται σε καθιστή θέση, και
• Ψυχολογικά αίτια

2. Οργανική σκολίωση: Ονομάζεται η σκολίωση που οφείλεται σε γνωστό ή άγνωστο αίτιο το οποίο όμως επιφέρει μόνιμη αλλαγή στους σπονδύλους ή τα γύρω μαλακά μόρια με αποτέλεσμα μόνιμη παραμόρφωση.

Χαρακτηριστικά:

• Κλίση της Σπονδυλικής Στήλης προς το πλάι,
• Στροφή των σπονδύλων προς το πλάι (που δεν παρατηρείται στις λειτουργικές σκολιώσεις), και
• Αδυναμία αυτοεπιδιόρθωσης

Είδη οργανικής σκολίωσης:

ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΣΚΟΛΙΩΣΗ

• Συγγενής Σκολίωση,
• Παραλυτική Σκολίωση,
• Σκολίωση από κατάγματα της Σπονδυλικής Στήλης, εκτεταμένα εγκαύματα, όγκους δέρματος, ακτινοβολία, σπονδυλοδισκίτιδα, και
• Σκολίωση απο νευροινωμάτωση ή μεσεγχυματικές διαταραχές

ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΣΚΟΛΙΩΣΗ

Αποτελεί την συχνότερη μορφή σκολίωσης (80-85% όλων των μορφών)
Μπορεί να εμφανιστεί κατά την διάρκεια οποιουδήποτε σταδίου της ανάπτυξης και συνήθως επιδεινώνεται με τις απότομες αυξητικές ώσεις του σκελετού.
Δεν προκαλεί πόνο και πολύ συχνά δεν είναι αντιληπτή μέχρι να προκαλέσει έντονου βαθμού παραμόρφωση.
Ανάλογα με την ηλικία εμφάνισης διακρίνεται σε: (1)βρεφική ή νηπιακή(0-3 ετών), (2)Παιδική (4-10 ετών), (3) Εφηβική(10-13 ετών) η οποία είναι κ η συχνότερη
-Βρεφική ή νηπιακή ιδιοπαθής σκολίωση
Συνήθως εμφανίζεται στο πρώτο έτος της ζωής. Στο 90% η σπονδυλική στήλη επανέρχεται προοδευτικά στο φυσιολογικό(αυτοϊώμενη μορφή). Σε ένα μικρό ποσοστό αντιθέτως η σκολίωση επιδεινώνεται γρήγορα και η πρόγνωση είναι κακή (επιδεινούμενη μορφή).

Χαρακτηριστικά:

1. Πλαγιοκεφαλία (σχεδον στο 100%)
2. Εντόπιση στην θωρακιή μοίρα της σπονδυλικής στήλης στο 95% των περιπτώσεων
3. Εντόπιση του κυρτού της σκολίωσης προς τα αριστερά στο 70-75% των περιπτώσεων (σε αντίθεση με την εφηβική σκολίωση που το κυρτό τείνει να εντοπίζεται προς τα δεξιά)
4. Συχνότερη στα αγόρια με αναλογία 3:2(σε αντίθεση με την εφηβική σκολίωση που είναι συχνότερη στα κορίτσια)
5. Ύπαρξη και άλλων ανωμαλιών

-Θεραπεία
Η αντιμετώπιση είναι είτε συντηρητική είτε χειρουργική.
ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ: ολοσωματικοί γύψινοι νάρθηκες για μερική διόρθωση και στην συνέχεια πλαστικοί κηδεμόνες για μεγάλο χρονικό διάστημα
ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ: σε περίπτωση αποτυχίας συντηρητικής θεραπείας και σε συνδυασμό με εφαρμογή κηδεμόνων.

-Παιδική Ιδιοπαθής Σκολίωση
Θεωρείται καλύτερης πρόγνωσης απο την επιδεινούμενη βρεφική.
Εφόσον επιδεινώνεται απαιτείται χρήση κηδεμόνων 23 ώρες το 24ωρο -αρχικά-.
Σε μικρό ποσοστό των παιδιών επιτυγχάνεται διόρθωση και διατήρηση αυτής σε εφηβική ηλικία.
Επι αποτυχίας συντηρητικής θεραπείας και εδώ οδηγούμαστε σε χειρουργική αντιμετώπιση.
-Εφηβική Ιδιοπαθής Σκολίωση
Συχνότητα = 25/1000 άτομα με μείωση του ποσοστού όσο αυξάνονται οι μοίρες της σκολιωτικής καμπύλης
Όσο αυξάνεται το μέγεθος της σκολίωσης τόσο πιο μεγάλη είναι η συχνότητα στα κορίτσια ώστε για σκολίωση μεγαλύτερη των 30 μοιρών έχουμε αναλογία 7:1.
Συχνότερη στην θωρακική ή στην θωρακοοσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης
Επιβαρυντικά κλινικά κριτήρια:
• Μικρή ηλικία εμφάνισης
• Καθυστέρηση εμφάνισης έμμηνου ρύσης στα κορίτσια
• Δεξιές θωρακικές σκολιώσεις η διπλές (τόσο στην θωρακική όσο και στην οσφυική μοίρα της σπονδυλικής στήλης)

Κλινική εικόνα
Σπάνια το παιδί παραπονείται για πόνο. Η ύπαρξη πόνου και ευαισθησίας στην ψηλάφηση της σπονδυλικής στήλης απαιτεί περαιτέρω έλεγχο.
Το παιδί εξετάζεται σε όρθια θέση
Σε θωρακικές σκολιώσεις παρατηρείται πλάγια κλίση της σπονδυλικής στήλης με ανύψωση του ώμου στην πλευρά του κυρτού
Σε οσφυϊκές έχουμε ασυμμετρία της λεκάνης (γοφών) και πλάγια κλίση της μέσης
Στις διπλές αν είναι μικρού βαθμού η μια αντισταθμίζει την άλλη αλλιώς υπάρχουν ταυτόχρονα συμπτώματα και των δυο

Δοκιμασία επίκυψης(Adam’s test): Το παιδί σκύβει με τα χέρια και τα γόνατα τεντωμένα προς τα κάτω. Πλευρικός ύβος σε θωρακικά κυρτώματα και οσφυϊκός σε οσφυϊκά (ή συνδυασμός των δυο σε διπλά)
Η διάγνωση συμπληρώνεται με την διενέργεια ακτινογραφιών

Μέθοδος Cobb: Μέθοδος μέτρησης της σκολίωσης. Χρησιμοποιούνται τρεις σπόνδυλοι :ο άνω ακραίος, ο κάτω ακραίος και ο κορυφαίος. Κατά την μέθοδο αυτή φέρεται μια ευθεία γραμμή κατά την εφαπτόμενη στην άνω επιφάνεια του άνω ακραίου σπονδύλου και μία κατά την εφαπτόμενη στην κάτω επιφάνεια του κάτω ακραίου σπονδύλου. Οι κάθετες σε αυτές τέμνονται και καθορίζουν την γωνία του κυρτώματος σε μοίρες.Σκολίωση με κλίση 11-25 μοιρών χαρακτηρίζεται ως μικρή, 25-45 μοιρών ως μεσαία και μεγαλύτερη των 45 μοιρών ως μεγάλη.

Το σκολιόμετρο χρησιμοποιείται για να καθορίσει την κλίση της επιφάνειας της πλάτης και της μέσης κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης κατά την πρόσθια επίκυψη (Adam’s test).

Υπάρχουν τρεις επιλογές όσον αφορά την θεραπεία ανάλογα με το μέγεθος του κυρτώματος και την ηλικία του παιδιού:

1. Παρακολούθηση ανά 3-6 μήνες με κλινική εξέταση και ακτινογραφίες για κυρτώματα μικρότερα των 20 μοιρών,
2. Ορθοπεδικός κηδεμόνας για κυρτώματα 20-40 μοίρες. Η χρήση του πρέπει να γίνεται 16-23 ώρες το 24ωρο με σταδιακή μείωση αυτού ανάλογα με την πρόοδο της σκελετικής ωρίμανσης
   -Κηδεμόνας Boston (κορυφαίος σπόνδυλος κάτωθεν Θ7)
   -ΚηδεμόναςMilwaukee (κορυφαίος σπόνδυλος άνωθεν Θ7)
3. Χειρουργική θεραπεία για σκολιώσεις μεγαλύτερες των 40 μοιρών

* Επίκουρικος Ορθοπεδικός Ν.Μ. Καλαμάτας, Ομοσπονδιακός Ιατρός της ΕΛ.Ο.Π.