Ανάμεσα στα εκθέματα του πολύ ενδιαφέροντος μουσείου της Βραυρώνας Αττικής είναι και μια επιτύμβια στήλη από το Πόρτο Ράφτη του 410-400 π.Χ. Η παράσταση περιλαμβάνει τρεις μορφές. Στο τύμπανο του αετώματος είναι χαραγμένα τα ονόματα Κλεόβουλος και Μένων.
του Ερρίκου Σκουλούδη
Ο αγένειος νέος Κλεόβουλος στο μέσον απεικονίζεται ως παλαιστρίτης* δηλαδή επαγγελματίας παλαιστής, γυμναστής κρατώντας στλεγγίδα και αρύβαλλο. Συνοδεύεται από το σκύλο του ενώ στο άλλο χέρι κρατά μικρό λαγό. Αριστερά της μορφής του νέου βρίσκεται ένας ηλικιωμένος ιματιοφόρος άντρας, πιθανότατα ο πατέρας του. Δεξιά από το νέο εικονίζεται ο Μένων γενειοφόρος πολεμιστής με αττικό κράνος στο κεφάλι, ασπίδα και δόρυ στο αριστερό χέρι και ξίφος κρεμασμένο από τον τελαμώνα. Ο Μένων ενδέχεται μάλιστα να ταυτίζεται με τον Τριηράρχη Μένωνα, το όνομα του οποίου περιλαμβάνεται σε κατάλογο πεσόντων που χρονολογείται προς τα τέλη του Πελοποννησιακού πολέμου δηλαδή της διαμάχης (431-404 π.Χ.) ανάμεσα στην Πελοποννησιακή Συμμαχία υπό την ηγεμονία της Σπάρτης, και την Αθηναϊκή Συμμαχία, που έληξε με την ολοκληρωτική ήττα των Αθηναίων.
Ο θάνατος του νεαρού Κλεόβουλου ήταν η αιτία ανέγερσης της στήλης, στην οποία απεικονίστηκε και ο συγγενής του Μέμνων, ο οποίος είχε ήδη πάει στη μάχη.
Ο Τριηράρχης ήταν αρχηγός διοικητής τριήρους δηλαδή ενός ταχύτατου αρχαίου κωπήλατου πολεμικού πλοίου. Στην αρχαία Αθήνα η Τριηραρχία αποτελούσε θεσμό έκτακτης δημόσιας λειτουργίας που επιβαλλόταν από την Πολιτεία στους πλουσιότερους των πολιτών. Δηλαδή τους παραδιδόταν από μια τριήρης την οποία ο αναλαμβάνων Τριηράρχης, υποχρεωνόταν να επανδρώσει με κατάλληλο πλήρωμα διατηρώντας την διοίκηση καθ’ όλο το διάστημα της τριηραρχίας του.
Ο Κλεόβουλος λοιπόν ένας παλαιστρίτης δηλαδή επαγγελματίας παλαιστής, γυμναστής ήταν από την οικογένεια του εύπορου τριηράρχη Μένωνα από την περιοχή (σημερινό Πόρτο Ράφτη) που οι αρχαιολόγοι ταυτίζουν με τον αρχαίο αττικό δήμο των Πρασιών. Δεν αναφέρεται η αιτία του θανάτου του αλλά πιθανώς έπεσε κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Το επιτύμβιο έγινε μεταξύ 410-400 π.Χ. (ο Πελοποννησιακός Πόλεμος διήρκεσε μέχρι το 404 π.Χ.)
Στην στήλη ο Κλεόβουλος εμφανίζεται κρατώντας αρύβαλλο και στλεγγίδα και τα δυο απαραίτητα στους αρχαίους αθλητές: Τον αρύβαλλο ένα τύπο μικρού αγγείου, χρησιμοποιούσαν για να βάζουν το λάδι που τους ήταν απαραίτητο στην παλαίστρα, και την στλεγγίδα που ήταν ως επί το πλείστον μεταλλική (από χαλκό ή σίδηρο) την χρησιμοποιούσαν για την απομάκρυνση του ιδρώτα, της σκόνης και του ελαίου από το σώμα. Το σχήμα της μοιάζει με κυρτό μαχαίρι και την χρησιμοποιούσαν κυλώντας τη κατά μήκος των μελών του σώματος.
Ενδιαφέρουσα είναι και η περιπέτεια της επιτύμβιας στήλης. Το κάτω τμήμα της βρέθηκε το 1961/2 στο Πόρτο Ράφτη και το 1963 παραδόθηκε στο μουσείο Βραυρώνας. Το επάνω μέρος της ως προϊόν αρχαιοκαπηλίας φυγαδεύτηκε στο εξωτερικό. Έγινε γνωστό μόλις το 1990 όταν δημοσιεύτηκε σε κατάλογο έκθεσης μιας συλλογής που βρισκόταν στο Μητροπολιτικό μουσείο της Νέας Υόρκης. Μετά από την ταύτιση του ξεκίνησε η διαδικασία επαναπατρισμού του η οποία ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2008.
Αυτά τα λίγα με αφορμή μια επιτύμβια στήλη, για τον Κλεόβουλο ένα επαγγελματία παλαιστή, γυμναστή από την Αττική των κλασσικών χρόνων που έφυγε στον ανθό της νιότης του.
*Παλαιστρίτης: επαγγελματίας παλαιστής, γυμναστής.
